Việc cần thiết phải có hành lang pháp lý cho Tiền điện tử:

TRong điều chỉnh pháp luật với các quan hệ mới trong nền kinh tế,  Điều quan trọng là phải đảm bảo rằng các đạo luật lập pháp của quốc gia về dịch vụ tài chính phù hợp với thời đại kỹ thuật số và đóng góp vào một nền kinh tế hướng tới tương lai phù hợp với mọi người, bao gồm cả việc bằng cách cho phép sử dụng các công nghệ tiên tiến. Mỗi quốc gia  có chính sách quan tâm đến việc phát triển và thúc đẩy việc áp dụng các công nghệ biến đổi trong lĩnh vực tài chính, bao gồm cả việc áp dụng công nghệ sổ cái phân tán (DLT).

Dự kiến, nhiều ứng dụng của công nghệ sổ cái phân tán, bao gồm cả công nghệ chuỗi khối, chưa được nghiên cứu đầy đủ sẽ tiếp tục tạo ra các loại hình hoạt động kinh doanh và mô hình kinh doanh mới, cùng với chính lĩnh vực tài sản mật mã, sẽ dẫn đến sự phát triển kinh tế. tăng trưởng và cơ hội việc làm mới cho công dân Liên minh.

Tài sản tiền điện tử là gì?

Tài sản tiền điện tử là một trong những ứng dụng chính của công nghệ sổ cái phân tán. Tài sản tiền điện tử là sự thể hiện kỹ thuật số về giá trị hoặc quyền có tiềm năng mang lại lợi ích đáng kể cho những người tham gia thị trường, bao gồm cả những người nắm giữ tài sản tiền điện tử bán lẻ.

Các biểu thị giá trị bao gồm giá trị bên ngoài, không nội tại do các bên liên quan hoặc bởi những người tham gia thị trường quy cho tài sản tiền điện tử, nghĩa là giá trị này mang tính chủ quan và chỉ dựa trên lợi ích của người mua tài sản tiền điện tử.

Bằng cách hợp lý hóa các quy trình huy động vốn và tăng cường cạnh tranh, việc cung cấp tài sản tiền điện tử có thể cho phép tài trợ sáng tạo và toàn diện, bao gồm cả các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME).

Khi được sử dụng làm phương tiện thanh toán, tài sản tiền điện tử có thể mang đến cơ hội thanh toán rẻ hơn, nhanh hơn và hiệu quả hơn, đặc biệt là trên cơ sở xuyên biên giới, bằng cách hạn chế số lượng trung gian.

Trong khi đó: Một số tài sản tiền điện tử, đặc biệt là những tài sản đủ điều kiện là công cụ tài chính như phải được xác định rõ ràng và phải luôn bám sát nằm trong chương trình lập pháp Quốc gia và đưa dần vào các đạo luật hiện hành của Quốc gia.Do đó, mỗi Quốc gia cần thiết có một bộ quy tắc đầy đủ của Quốc gia đó để  áp dụng cho các tổ chức phát hành tài sản tiền điện tử và cho các công ty tiến hành các hoạt động liên quan đến tài sản tiền điện tử.

Tuy nhiên, các tài sản tiền điện tử khác nằm ngoài phạm vi  điều chỉnh của chúng ta từ trước tới nay và không có tiền lệ trong hệ thống Tư pháp về các vụ việc đã được xử lý, xét xử hay giải quyết tranh chấp.Bởi lẽ cũng như chứng khoán trước những năm 2000, chúng ta còn quá sơ khai và không có pháp lý điều chỉnh hoàn thiện. 

Hiện tại, không có quy tắc nào, quy định nào khác , ngoài những quy định liên quan đến chống rửa tiền, đối với việc cung cấp các dịch vụ liên quan đến tài sản tiền điện tử không được kiểm soát đó, bao gồm cả việc vận hành nền tảng giao dịch tài sản tiền điện tử, trao đổi tài sản tiền điện tử.

Đặc biệt,đối với các tổ chức kinh doanh tiền điện tử như một loại hàng hóa, hay một loại tài sản được mua đi bán lại và thu lời rất lớn. Số tiền các công ty này thu được có thể tới cả vài chục tỷ USD.Tuy nhiên họ đang hoạt động ở Việt Nam với tư cách một Công ty công nghệ và tránh hoàn toàn việc hợp thức hóa cho một tổ chức có phát hành token, phát hành và bán các vòng về thu hút vốn đầu tư. Toàn bộ phần thu nhập của các công ty công nghệ ” núp bóng” này được để ngoài sổ sách cũng bởi một lẽ: Tiền điện tử không phải là một tài sản. 

Ví dụ Axie Infinity (AXS), Coin98 (C98) hay TomoChain (TOMO) ,Kyber Network (KNC), KardiaChain (KAI).. là những dự án kỳ lân do người Việt Nam phát triển. Có công ty ( tập trung) phát triển và đăng ký ở Nước ngoài, có công ty thuần Việt Nam như: C98, TomoChain..

Tuy nhiên hiện tại, pháp luật Việt Nam không có ngành nghề đăng ký về kinh doanh tiền điện tử, cũng như việc quản lý các công ty phát hành token này hoàn toàn phụ thuộc vào việc quản lý pháp nhân pháp định theo hình thức những công ty phần mềm.

Riêng đối với các quỹ hoặc tài sản tiền điện tử khác, sự cần thiết phải  cung cấp quyền giám sát và quản lý tài sản tiền điện tử thay mặt cho khách hàng. Việc thiếu các quy định và quy tắc như vậy khiến người nắm giữ các tài sản tiền điện tử đó gặp rủi ro, đặc biệt là trong các lĩnh vực không nằm trong phạm vi quy định bảo vệ người tiêu dùng.

Việc thiếu các quy tắc như vậy cũng có thể dẫn đến rủi ro đáng kể đối với tính toàn vẹn của thị trường, bao gồm cả lạm dụng thị trường cũng như tội phạm tài chính, làm giá, bơm thổi trên thị trường và quản cáo sai sự thật.

Để giải quyết những rủi ro đó, một số Quốc gia  đã đưa ra các quy tắc cụ thể cho tất cả hoặc một tập hợp các tài sản tiền điện tử đối với các dịch vụ tài chính và các Quốc gia Các Quốc gia đang xem xét liệu có nên lập pháp trong lĩnh vực này hay không của tài sản tiền điện tử.

Sự cần thiết của pháp lý với tài sản tiền điện tử

Việc thiếu khuôn khổ pháp lý  tổng thể cho thị trường tài sản tiền điện tử có thể dẫn đến sự thiếu niềm tin của người dùng đối với những tài sản đó, điều này có thể cản trở đáng kể sự phát triển của thị trường đối với những tài sản đó và dẫn đến bỏ lỡ các cơ hội về các dịch vụ kỹ thuật số đổi mới , công cụ thanh toán thay thế hoặc nguồn tài trợ mới cho các công ty của Quốc gia muốn phát triển các dự án về Blockchain và tiền điện tử, thu hút đầu tư và lao động. Điển hình như EL Savador đã công nhận Bitcoin là tiền hợp pháp, hay Braxin đã xem Bitcoin là tiền hợp pháp và tài sản hợp pháp.. đã thu hút được lượng lớn các công ty đang ” tháo chạy” khỏi các nước bị đàn áp tiền điện tử. Điều này cũng giúp cho họ có thêm nguồn thu thuế, nguồn lao động, tạo công ăn việc làm cho người lao động và phát triển công nghệ Blockchain Quốc gia.Giúp quá trình chuyển đổi số và áp dụng số hóa trong nền kinh tế nhanh hơn, phát triển hơn. 

Điển hình như El Savador đã phát hành trái phiếu núi lửa 1 tỷ USD, dùng năng lượng núi lửa để đào BITCOIN và thành lập ra xưởng đào lớn nhất thế giới, vừa cùng với việc thừa nhận Bitcoin là tiền, vừa tích lũy tài sản số cho Quốc gia với mức độ Trung bình 1 ngày Quốc gia lưu trữ thêm 1 Bitcoin. 

Hơn thế nữa, các công ty sử dụng tài sản tiền điện tử sẽ không có sự chắc chắn về mặt pháp lý về cách xử lý tài sản tiền điện tử của họ ở các Quốc gia khác nhau, điều này sẽ làm suy yếu nỗ lực sử dụng tài sản tiền điện tử cho đổi mới kỹ thuật số của họ.

Việc thiếu khuôn khổ pháp lý Quốc gia và thế giới  tổng thể cho thị trường tài sản tiền điện tử cũng có thể dẫn đến sự phân tán quy định, điều này sẽ bóp méo sự cạnh tranh trên thị trường nội bộ, khiến các nhà cung cấp dịch vụ tài sản tiền điện tử gặp khó khăn hơn trong việc mở rộng quy mô hoạt động của họ trên cơ sở xuyên biên giới, và sẽ làm phát sinh sự chênh lệch pháp lý.

Thị trường tài sản tiền điện tử vẫn có quy mô khiêm tốn và hiện không gây ra mối đe dọa cho sự ổn định tài chính. Tuy nhiên, có thể các loại tài sản tiền điện tử nhằm mục đích ổn định giá của chúng liên quan đến một tài sản cụ thể hoặc một rổ tài sản trong tương lai có thể được các chủ sở hữu bán lẻ áp dụng rộng rãi và sự phát triển như vậy có thể đặt ra những thách thức bổ sung về mặt về ổn định tài chính, hoạt động trơn tru của hệ thống thanh toán, truyền tải chính sách tiền tệ hoặc chủ quyền tiền tệ Quốc gia.

Do đó, cần có một khuôn khổ dành riêng và hài hòa cho thị trường tài sản tiền điện tử ở cấp Quốc gia để cung cấp các quy tắc cụ thể cho tài sản tiền điện tử cũng như các dịch vụ và hoạt động liên quan chưa được quy định trong các đạo luật lập pháp của Quốc gia về dịch vụ tài chính. Một khuôn khổ như vậy sẽ hỗ trợ sự đổi mới và cạnh tranh công bằng, đồng thời đảm bảo mức độ bảo vệ cao cho các chủ sở hữu bán lẻ và tính toàn vẹn của thị trường đối với tài sản tiền điện tử. Một khuôn khổ rõ ràng sẽ cho phép các nhà cung cấp dịch vụ tài sản tiền điện tử mở rộng quy mô kinh doanh của họ trên cơ sở xuyên biên giới và tạo điều kiện cho họ tiếp cận các dịch vụ ngân hàng để giúp họ vận hành các hoạt động của mình một cách suôn sẻ.

Khuôn khổ Liên minh dành cho thị trường tài sản tiền điện tử sẽ cung cấp sự đối xử tương xứng cho các nhà phát hành tài sản tiền điện tử và nhà cung cấp dịch vụ tài sản tiền điện tử, từ đó tạo ra cơ hội bình đẳng trong việc gia nhập thị trường cũng như sự phát triển liên tục và tương lai của thị trường tiền điện tử tài sản.

Nó cũng sẽ thúc đẩy sự ổn định tài chính và hoạt động trơn tru của hệ thống thanh toán, đồng thời giải quyết các rủi ro chính sách tiền tệ có thể phát sinh từ tài sản tiền điện tử nhằm mục đích ổn định giá của chúng liên quan đến một tài sản hoặc rổ tài sản cụ thể. Quy định phù hợp duy trì khả năng cạnh tranh của các Quốc gia trên thị trường tài chính và công nghệ quốc tế, đồng thời mang lại cho khách hàng những lợi ích đáng kể về khả năng tiếp cận các dịch vụ tài chính và quản lý tài sản rẻ hơn, nhanh hơn và an toàn hơn.

Khuôn khổ pháp lý Quốc gia dành cho thị trường tài sản tiền điện tử không nên điều chỉnh công nghệ cơ bản. Các hành vi lập pháp của Quốc gia nên tránh áp đặt gánh nặng pháp lý không cần thiết và không cân xứng đối với việc sử dụng công nghệ, vì Quốc gia luôn tìm cách duy trì khả năng cạnh tranh trên thị trường toàn cầu.

Nói cho cùng, để kích thích sự phát triển công nghệ mà công nghệ đó có cạnh tranh hay hỗ trợ với một thị trường tài chính truyền thống, sự thống trị của Ngân hàng Quốc gia, hay sự đa dạng hóa việc sử dụng giao thương, luân chuyển tài chính toàn cầu dựa trên công nghệ chuỗi khối là một trong những nội dung mà nhiều Quốc gia tập trung phát triển nó.

Đặc biệt Mỹ, chỉ trong 02 tháng giữa năm 2023 đã có tới 05 dự thảo Luật về tiền điện tử được trình và lấy ý kiến thông qua Ủy ban tài chính Quốc gia và tiến tới trình Thượng Viện và Hạ Viện, Các Quốc gia Như Singapore, Hongkong, Thái Lan… liên tục có các động thái quan trọng trong việc ra các quy định về tiền điện tử.

Điều này kích thích sự phát triển Công nghệ trên toàn cầu, vừa khiến mỗi Quốc gia phát triển và đủ sức cạnh tranh. Đồng thời có hành lang pháp lý đủ vững chắc để chống hoạt động rửa tiền, hoạt động lợi dụng tiền điện tử gây thiệt hại cho nhà đầu tư, lũng đoạn thị trường và thu lời bất chính. 

Cũng đồng thời với nó sẽ khiến Quốc gia mất đi một nguồn thu thuế khổng lồ nếu không sớm có hành lang pháp lý xem nó như một tài sản và phải thực hiện nghĩa vụ thuế như các loại tài sản khác.

Còn nữa….. Chờ xem phần II ( Chuỗi bài viết của Luật sư Vũ Ngọc Dũng về pháp lý tiền điện tử từ góc nhìn lập pháp của Luật Mica)