Cần thành lập “Trung tâm Lưu ký tài sản số Việt Nam (Vietnam Digital Asset Depository – VDAD)” – tương tự VSD đối với chứng khoán.
Cơ chế lưu ký – bảo vệ tài sản khách hàng mà Việt Nam đang xây dựng, so sánh với MiCA (EU), Mỹ, và Hàn Quốc :
CƠ CHẾ BẢO VỆ LƯU KÝ COIN TẠI VIỆT NAM (NQ 05/2025/NQ-CP)
1 Khung pháp lý điều chỉnh
- Căn cứ pháp lý:
- Nghị quyết 05/2025/NQ-CP (có hiệu lực 9/9/2025) – điều chỉnh thí điểm thị trường tài sản mã hóa.
- Luật An toàn thông tin mạng 2015, Luật Giao dịch điện tử 2023, Luật Dữ liệu cá nhân 2024 (bảo mật, định danh, dữ liệu khách hàng).
- Dự kiến Thông tư hướng dẫn của Bộ Tài chính – NHNN quy định chi tiết về “lưu ký tài sản mã hóa và quản lý tài sản của nhà đầu tư”.
2 Nguyên tắc cốt lõi theo NQ 05/2025
| Nguyên tắc | Nội dung bắt buộc |
|---|---|
| Phân tách tài sản (Segregation) | Tài sản số của khách hàng phải tách biệt hoàn toàn khỏi tài sản của sàn. Không được dùng cho mục đích tự doanh, cho vay hoặc bảo đảm nợ của sàn. |
| Lưu ký an toàn (Custody Safety) | Sàn phải có cơ chế ví lạnh – ví nóng, khóa đa chữ ký (multi-sig), kiểm toán bảo mật định kỳ. |
| Quản lý người ủy quyền | Mọi truy cập ví lưu ký phải có ít nhất 2 cấp phê duyệt, được ghi log và lưu trữ tối thiểu 10 năm. |
| Kiểm toán & bảo hiểm | Phải mua bảo hiểm an ninh mạng hoặc bảo hiểm tài sản số, tối thiểu tương đương 3–5 % tổng giá trị lưu ký. |
| Công bố thông tin | Định kỳ công bố tổng tài sản lưu ký, tỷ lệ an toàn, báo cáo kiểm toán “Proof of Reserve”. |
| Quyền lợi khách hàng | Khi sàn phá sản, tài sản số của khách hàng không được coi là tài sản phá sản; nhà đầu tư có quyền rút trực tiếp. |
| Giám sát Nhà nước | Bộ Tài chính phối hợp NHNN và Bộ Công an giám sát hạ tầng lưu ký, an ninh mạng, tuân thủ AML/CFT. |
| Ủy thác lưu ký thứ ba | Được phép thuê đơn vị lưu ký độc lập nếu đơn vị đó có giấy phép “Custody Provider” trong sandbox. |
3. Cấu trúc kỹ thuật lưu ký được khuyến nghị
- Ví lạnh (Cold wallet) – lưu tối thiểu 90 % tài sản, đặt tại VN, tách mạng vật lý.
- Ví nóng (Hot wallet) – phục vụ giao dịch trong ngày, giới hạn giá trị, bảo vệ bằng multi-sig + HSM.
- Multi-sig / MPC – ít nhất 3 chữ ký (1 của sàn, 1 của bên kiểm soát nội bộ, 1 của đơn vị giám sát/ủy thác).
- Hệ thống nhật ký truy cập & cảnh báo real-time, kết nối API với cơ quan giám sát.
- Bản sao lưu (backup) định kỳ tại trung tâm dữ liệu thứ 2 (Tier III trở lên).
4. So sánh nhanh với các khuôn khổ khác
| Vùng pháp lý | Quy định nổi bật | Mức tương thích Việt Nam |
|---|---|---|
| 🇪🇺 EU MiCA (Art. 75–81) | Nghĩa vụ custody segregation, proof of reserve, liability for loss; bắt buộc lưu ký độc lập nếu sàn tự doanh. | Việt Nam học theo ≈ 80 %; thiếu khung bảo hiểm chi tiết. |
| 🇺🇸 US SEC/NYDFS | Yêu cầu Qualified Custodian; báo cáo dự trữ; bảo hiểm SIPC/Fidelity. | VN đang thí điểm mô hình “custodian độc lập”. |
| 🇰🇷 VAUPA 2024 | VASP phải tách ví lạnh ≥ 70 %; đăng ký insurance coverage và bank trust account. | VN học tương tự: tỷ lệ ví lạnh ≥ 80–90 %. |
| 🇸🇬 MAS 2023 | Cấm cho vay/staking tài sản khách hàng nếu không có đồng ý rõ ràng. | VN đưa vào dự thảo Nghị định hướng dẫn. |
5. Trách nhiệm pháp lý khi lưu ký
- Tổ chức lưu ký chịu trách nhiệm bồi thường toàn phần nếu mất mát do lỗi vận hành.
- Bắt buộc có hợp đồng lưu ký riêng biệt giữa khách hàng và đơn vị lưu ký (Điều 8 NQ 05).
- Nhà đầu tư có quyền yêu cầu sao kê on-chain để xác thực quyền sở hữu.
- Mọi dữ liệu lưu ký phải lưu trữ trong lãnh thổ VN, phục vụ thanh tra khi cần.
6. Định hướng sắp tới
- 2026 – 2027: Bộ Tài chính & NHNN dự kiến thành lập “Trung tâm Lưu ký tài sản số Việt Nam (Vietnam Digital Asset Depository – VDAD)” – tương tự VSD đối với chứng khoán.
- Giai đoạn đầu chỉ cấp phép tối đa 3–5 custodian provider trong sandbox.
- Sau giai đoạn thí điểm (2029), sẽ hình thành chuẩn ISO/IEC Digital Custody VN Standard tương thích MiCA.
7. Tóm tắt
Cơ chế lưu ký coin tại Việt Nam (2025–2029) dựa trên ba trụ cột:
- Tách biệt tài sản & lưu ký độc lập
- Kiểm toán minh bạch & bảo hiểm rủi ro
- Giám sát nhà nước & quyền rút trực tiếp của nhà đầu tư
